مقایسه ویرایش چهارم و پنجم مبحث 12 مقررات ملی ساختمان

مبحث ۱۲ مقررات ملی ساختمان همواره یکی از مهمترین مباحث در حوزه ساختمانسازی کشور بوده و نقش بسزایی در تأمین ایمنی، بهداشت کار، و حفاظت از محیط زیست در پروژههای ساختمانی ایفا میکند. این مبحث بهعنوان مرجع اصلی در تعیین استانداردها و الزامات ایمنی کارگاههای ساختمانی، تأثیر قابلتوجهی در کاهش حوادث کار، ارتقای سلامت کارگران، و حفاظت از منابع طبیعی و زیستمحیطی دارد.
مقایسه ویرایش چهارم و پنجم مبحث 12 مقررات ملی ساختمان
ویرایش پنجم مبحث ۱۲ (سال ۱۴۰۳) با رویکردی نوین و سیستمی تدوین شده و با تمرکز بر همافزایی سه محور کلیدی ایمنی، بهداشت کار، و محیط زیست (HSE)، ضمن ارتقاء کیفی الزامات پیشین، نگاه جامعی به تمام ابعاد ایمنی و بهداشتی کارگاههای ساختمانی دارد. این تغییرات، متأثر از تجربیات داخلی، بازخوردهای اجرایی، و استانداردهای جهانی در حوزه HSE صورت گرفته است.
دلایل بازنگری و تغییرات اساسی در ویرایش جدید عبارتند از:
- افزایش نرخ حوادث و مشکلات ایمنی در پروژههای ساختمانی: آمارها نشان میدهد که بسیاری از حوادث ساختمانی به دلیل عدم رعایت الزامات ایمنی رخ میدهد.
- لزوم توجه به حفاظت محیط زیست در ساختوساز: تخریب محیط زیست و آلودگیهای ناشی از عملیات ساختمانی از جمله چالشهای اصلی در این حوزه است.
- ضرورت ارتقای بهداشت کار: بیماریهای ناشی از شغل و شرایط کاری نامناسب، نیاز به استانداردهای بهداشتی دقیقتر را ضروری کرده است.
- توجه به پیشرفتهای تکنولوژیکی و استانداردهای بینالمللی: استفاده از تجهیزات و روشهای نوین، به روزرسانی الزامات ایمنی را الزامی ساخته است.
در این ویرایش، تغییرات قابلتوجهی در ساختار، محتوا، و الزامات اجرایی ایجاد شده است. از جمله تغییر نام مبحث به «ایمنی، بهداشت کار و محیط زیست در حین اجرا» که بیانگر تأکید بیشتر بر رویکرد سیستمی و جامع در تدوین مقررات است.
هدف اصلی این ویرایش جدید، افزایش سطح ایمنی و سلامت افراد، به حداقل رساندن آسیبهای زیستمحیطی، و ایجاد تعادل میان نیازهای ساختوساز و حفظ کیفیت زندگی و محیط زیست است. این هدف از طریق الزامات دقیقتر و نظارت مؤثرتر بر اجرای مقررات محقق میشود.
Milad Baripour
مقایسه کلی ویرایشهای چهارم و پنجم مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان
ویرایش پنجم مبحث ۱۲ مقررات ملی ساختمان (۱۴۰۳) نسبت به ویرایش چهارم (۱۳۹۲) دارای تغییرات مهمی است که نشاندهنده ارتقاء محتوا و رویکرد به مسائل ایمنی، بهداشت، و محیط زیست در پروژههای ساختمانی است. در این بخش، مقایسه کلی این دو ویرایش از جنبههای مختلف ارائه میشود؛
تغییر عنوان مبحث
در ویرایش جدید، عنوان مبحث به «ایمنی، بهداشت کار و محیط زیست در حین اجرا» تغییر یافته است. این تغییر نشاندهنده گسترش دامنه مفهومی و توجه بیشتر به دو حوزه مهم بهداشت کار و حفاظت محیط زیست است که در ویرایش پیشین بهطور کامل پوشش داده نشده بودند.
هدف و دامنه کاربرد
ویرایش ۱۳۹۲ بیشتر بر تأمین ایمنی افراد و پیشگیری از حوادث متمرکز بود. اما در ویرایش ۱۴۰۳، اهداف بهطور جامعتری تعریف شدهاند که شامل:
- تأمین ایمنی افراد،
- ارتقای بهداشت کار در پروژههای ساختمانی،
- حفاظت از محیط زیست در برابر آسیبها و آلودگیهای ناشی از فعالیتهای ساختمانی،
- افزایش بهرهوری و کاهش هزینههای ناشی از حوادث و تخریبهای زیستمحیطی.
ساختار و بخشبندی
ویرایش جدید از نظر ساختاری و بخشبندی تغییراتی اساسی داشته است:
- اضافه شدن بخشهای جدید مانند مدیریت زیستمحیطی، مدیریت پسماند، و آموزش نیروی انسانی.
- جزئیتر شدن الزامات ایمنی در بخشهایی مانند کار با تجهیزات سنگین، داربستها، و گودبرداری.
- تاکید بر استفاده از تجهیزات و فناوریهای نوین ایمنی.
افزایش مسئولیتها و نظارتها
در ویرایش ۱۴۰۳، مسئولیتها برای تمام دستاندرکاران پروژه، از جمله مجریان، پیمانکاران، ناظران، و کارفرمایان، بهصورت مشخصتری تعریف شده است. علاوه بر این:
- الزام به معرفی سرپرست ایمنی با صلاحیت.
- تدوین برنامههای مدیریت ریسک برای شناسایی و کاهش خطرات.
- افزایش وظایف ناظران در گزارشدهی تخلفات و نظارت بر اجرای مقررات.
هماهنگی با استانداردهای بینالمللی
ویرایش جدید بر اساس استانداردهای جهانی HSE و تجربههای کشورهای پیشرفته در حوزه ساختوساز تدوین شده است. در این راستا، مفاهیمی مانند مدیریت جامع ریسک، بهداشت حرفهای، و حفاظت محیط زیست با استانداردهای بینالمللی تطبیق داده شدهاند.
جدول مقایسه کامل و مفصل ویرایش ۱۳۹۲ و ۱۴۰۳ مبحث ۱۲ مقررات ملی ساختمان

Milad Baripour
چالشها و راهکارها در اجرای ویرایش جدید مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان
با وجود نقاط قوت و الزامات پیشرفته ویرایش ۱۴۰۳، اجرای این مقررات ممکن است با چالشهایی همراه باشد. برخی از این چالشها و راهکارهای پیشنهادی برای رفع آنها عبارتند از:
چالشها:
- آگاهی ناکافی پیمانکاران و کارگران:
بسیاری از عوامل پروژههای ساختمانی ممکن است از الزامات ویرایش جدید آگاه نباشند. - هزینههای اضافی:
اجرای برخی الزامات مانند مدیریت پسماند یا نصب تجهیزات ایمنی مدرن ممکن است هزینهبر باشد. - نبود نظارت کافی:
عدم وجود ناظران متخصص در ایمنی و محیط زیست ممکن است باعث عدم رعایت کامل مقررات شود. - مقاومت در برابر تغییر:
برخی مجریان و کارفرمایان ممکن است به دلیل عادت به روشهای سنتی، در برابر اجرای الزامات جدید مقاومت کنند.
راهکارها:
- برگزاری دورههای آموزشی:
برگزاری دورههای آموزشی تخصصی برای پیمانکاران، مهندسان، و کارگران به منظور آشنایی با تغییرات و الزامات جدید. - تخصیص بودجه حمایتی:
ارائه تسهیلات مالی یا مشوقهای دولتی برای اجرای مقررات ایمنی و زیستمحیطی. - ایجاد سامانههای نظارتی:
راهاندازی سامانههای الکترونیکی برای گزارشدهی و نظارت بر اجرای مقررات در پروژههای ساختمانی. - ترویج فرهنگ ایمنی و محیط زیست:
تشویق کارفرمایان و پیمانکاران به رعایت الزامات از طریق انتشار گزارشهای موفقیتآمیز پروژههایی که به این مقررات پایبند بودهاند.
دیدگاهتان را بنویسید